Marxek idatzitako hitzak euskaratuak. :marx:
Hegelek dio nonbait historia unibertsaleko gertakari eta pertsonaia handi guztiak bi aldiz jazotzen direla nolabait esateko. Baina ahaztu egin zitzaion gehitzea: batean tragedia gisa eta bestean fartsa gisa. Caussidière Dantonen ordez, Louis Blanc Robespierreren ordez, 1848tik 1851rako Montagne 1793tik 1795erako Montagneren ordez, iloba osabaren ordez. Eta karikatura bera Brumarioko Hemezortziaren bigarren argitarapena laguntzen duten inguruabarretan!
Gizakiek beren historia propioa egiten dute, baina ez dute egiten gogoak ematen dien bezala, berek hautaturiko inguruabarren pean, baizik eta bitartegabe aurkituriko, existitzen diren eta iraganetik hartutako inguruabarren pean. Hildako belaunaldi guztien tradizioak lokamuts batek bezala zanpatzen du bizien burmuina. Eta lanpetuak diruditenean beren buruak eta gauzak eraldatzen, ordu arte izan ez den zerbait sortzen, krisi iraultzaileko aldi horietan, hain zuzen ere, hortxe araotzen dituzte beldurti beren erbestean iraganeko espirituak, haien izenak maileguan harzten dituzte, haien gerra-kontsignak, haien janzkera, zahartzaro beneragarrizko eta mailegaturiko hizkuntza horrekin, historia unibertsaleko eszena berria antzezteko. Horrela, Lutero Paulo apostolua bezala desgisatu zen, 1789-1814 errepublika erromatar eta inperio erromatar bezala jantzi zen txandaka, eta 1848ko iraultzak ez zuen jakin hemen 1789 eta han 1793tik 1795erako tradizio iraultzailea parodiatzea baino gauza hoberik egiten.
Hizkuntza berri bat ikasi duen hasiberria bezala da: bere ama-hizkuntzara itzuliko du, baina hizkuntza berriaren espiritua soilik norbereganatzen da eta hartan libreki produzitzeko gai izaten da haren barruan zaharra gogoratu gabe jaiotzatiko hizkuntza ahazten duenean.
Historia unibertsaleko hildakoen araotzeak kontsideratzen baditugu, berehalaxe agertzen da alde nabarmen bat.
Camille Desmoulins, Danton, Robespierre, St-Just, Napoleon, heroiak, antzinako iraultza frantseseko alderdia eta masak bezala, bete egin zuten, erromatarren jantzipean eta erromatar esapideekin, beren garaiko egitekoa: kateetatik askatu eta gizarte burges modernoa ezartzea. Batzuek txikimila egin zituzten lurzoru feudalak eta hartan sortutako buru feudalak moztu egin zituzten. Besteak Frantziaren barruan sortu zituen baldintzak, zeinen azpian konkurrentzia askea garatzea ahalgarri baitzen, lur-jabetza partzelatua ustiatu, nazioaren produkzio-indar industrial, liberatuak aplikatu; eta muga frantsesez haraindi taxuera feudalak nonahi ekortu zituen, hori beharrezkoa zen mailan, Frantziako gizarte burgesa europar kontinentean giro egokiz, garaietara moldatuz inguratzeko.
Formazio sozial berria ezarri ondoren, desagertu egin ziren uholdeaurreko kolosoak eta haiekin erromantizismo berpiztua: Brutoak, Grakoak, Publikolak, tribunuak, senatoreak eta Zesar bera ere bai. Gizarte burgesa bere errealitate gartxuak bere interprete eta bozeramaileak sortuak zituen Sayengan, Cousinengan, Royer-Collardengan, Benjamin Constantengan eta Guizotengan; haren egiazko buruzagiak merkataritza-bulegoetan zeuden, eta Louis XVIII.aren urdaiburua zen haren buru politikoa. Aberastasunaren produkzioak eta konkurrentziaren borroka bakezkoak erabat hurrupaturik, jadanik ez zen gogoratzen erromatarren garaiko mamuek babestu zutela bere sehaska.
Baina gizarte burgesa batere heroikoa ez bada ere, hura mundura ekartzeko beharrezkoak izan ziren, hala ere, heroismoa, buru-ukapena, terrorea, gerra zibila eta herrien batailak. Eta haren gladiatoreek erromatar errepublikako tradizio klasiko zorrotzetan ideialak eta forma artistikoak, beren borroken eduki burgeski mugatua beren buruari estaltzeko lilurak eta beren grinari tragedia historiko handiaren parean eusteko. Horrela, garapenaren beste fase batean, mende bat lehenago, Cromwell eta populu ingelesa Itun Zaharrera joan ziren beren iraultza burgeserako hizkuntza, grinak eta lilura bilatzera. Jomuga erreala lorturik, gizarte ingelesaren eraldatze burgesa eginik, Lockek desplazatu zuen Habakkuk.
Iraultza haietan hildakoen berpizteak balio zuen, beraz, borroka berriak loriatzeko eta ez antzinakoak parodiatzeko, emandako betebeharra fantasian bapikatzeko eta ez atzera egiteko errealitatean hura betetzetik, berriro iraultzaren espiritua aurkitzeko eta ez haren mamua alde batetik bestera ibilarazteko
:marx: